ΤΟ BLOG ΤΟΥ ΝΤΑΒΕΛΗ
Ο Νταβέλης στους δρόμους της Ευρώπης
Μια μέρα ο Νταβέλης αποφάσισε να αφήσει τ’ άρματα και τ’ άλογα στα παλικάρια
του και να περιηγηθεί εις τας Ευρώπας, να ιδεί και κάτι άλλο από τα αρβανίτικα χωριά της
Αττικοβοιωτίας, να φορέσει φράκο. Θέλησε να ταξιδέψει στην ξακουστή Μαγχεστρία,
την ονομαζόμενη και Βαμβακούπολη, για να ντύσει τα παλικάρια του με ό,τι
καλύτερο διαθέτει σε φουστανέλες και λοιπό ρουχισμό. Εκεί έμαθε πως
ως τα τέλη της δεκαετίας του 1990 οι Βρετανοί δεν είχαν παρά ελάχιστες
ευκαιρίες να πάρουν μέρος σε διαδικασίες πολιτικής συμμετοχής πέρα από τις
συνηθισμένες εκλογικές διαδικασίες της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ούτε στο
κεντρικό επίπεδο ούτε και στο τοπικό προβλέπονταν δομές και διαδικασίες άμεσης δημοκρατίας.
Παρ’ ότι είναι μία από τις χώρες που εγκαθίδρυσαν και ανέπτυξαν γερούς θεσμούς
έμμεσης αντιπροσωπευτικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας ακολούθησε αντιστροφή
πορεία σε σχέση με αυτή της Νορβηγίας.
Στη δεκαετία 1990-2000, με το πρόσχημα του «εκσυγχρονισμού» του
πολιτικού συστήματος το Εργατικό Κόμμα εξέδωσε ένα Μανιφέστο θέλοντας να δώσει
το έναυσμα για μια νέα πορεία δημιουργίας μιας συμμετοχικής πολιτικής
κουλτούρας σε μια χώρα που ως τότε δεν είχε εμπειρία θεσμών και δομών άμεσης
δημοκρατίας. Ένα πρώτο βήμα έγινε με τη θεσμοθέτηση της «αποκέντρωσης.
Εκχωρήθηκαν εξουσίες στις περιφέρειες και τις νομοθετικές συνελεύσεις τους.
Περισσότερες εξουσίες δόθηκαν στη Σκοτία, περιλαμβανομένης της φορολογίας. Σε κάποιες πόλεις του μίλησαν και για κάτι παράξενους πολιτικούς θεσμούς
όπου δεν υπάρχουν αιώνιοι αρχηγοί, όπου όλοι οι κάτοικοι μπορούν να έχουν φωνή
και ψήφο σε κάποιες διαδικασίες λαϊκής συνέλευσης και να αποφασίζουν όλοι μαζί
για το άμεσο αλλά και για το μακρινό μέλλον της κοινότητάς του κι αυτοί που
εκλέγονται ή κληρώνονται σε δημόσιο
αξίωμα είναι ανά πάσα στιγμή ανακλητοί αν τα κάνουν θάλασσα ή συμπεριφέρονται
δεσποτικά. «Ωρέ, λες να με να ξηλώσουν τα παλικάρια μου από αρχιλήσταρχο;»
σκέφτηκε. «Για να τους καλοπιάσω» μουρμούρισε. «Οι καιροί αλλάζουν» λέει ένα
λαϊκό αμερικάνικο τραγούδι του τροβαδούρου Μπομπ Ντίλαν.
Ο Νταβέλης στη χώρα των Βίνγκς
Από ‘κει ο Νταβέλης πέρασε τη θάλασσα τη φουρτουνιασμένη και βρέθηκε στη
Νορβηγία που φημίζεται για τους Μεσαιωνικούς της Βίγινγκς, δηλαδή τους σκανδιναβούς
…Νταβέληδες. Αυτοί, μάλιστα, είχαν κατέβει κάποτε ως την Κωνσταντινούπολη. Κατά
τα τέλη του 19ου, οι Βίκινγκς ήταν πια κάτοικοι των πόλεων και κοινοτήτων με
σταθερές δουλειές και νόμιμο εμπόριο, γεωργικές εργασίας και αργότερα βρέθηκαν
να κάθονται πάνω σε πηγές πετρελαίου. Αυτές οι κοινότητες που αποκλείονταν η μια
από την άλλη λόγω του πολικού, σχεδόν, χειμώνα, έπρεπε να αυτοκυβερνώνται. Μπορεί σήμερα η Νορβηγία να μην κατατάσσεται στις
χώρες που διαθέτουν θεσμικό πλαίσιο που να επιτρέπει την οργάνωση και
διενέργεια δημοψηφισμάτων και την ύπαρξη αμεσοδημοκρατικών δομών σε κεντρικό
επίπεδο, διαθέτει, όμως μια σημαντική ιστορική παράδοση αμεσοδημοκρατικής πολιτικής σε τοπικό επίπεδο
με ειδικούς νόμους ήδη από το 1894
διεξάγονταν δημοψηφίσματα για τη χορήγηση ή ανάκληση αδειών σε καταστήματα
πώλησης αλκοολούχων ποτών. Σε αυτά τα δημοψηφίσματα συμμετείχαν αρχικά οι
άνδρες. Το 1898 οι γυναίκες κατέκτησαν το δικαίωμα της ψήφου κι έτσι η
συμμετοχή στα δημοψηφίσματα ήταν πολύ υψηλή έως καθολική.
Παρ’
ότι αυτή η παράδοση της άμεσης δημοκρατίας διήρκησε έναν ολόκληρο αιώνα, η την
τελευταία δεκαετία του 20ου η σχετική νομοθεσία υπέστη σοβαρές
τροποποιήσεις. Ήδη από το 1989 με την ψήφιση του τελευταίου νόμου περί
αλκοολούχων καταργήθηκε η δυνατότητα να οργανώνονται και να διενεργούνται δεσμευτικά δημοψηφίσματα.
Ο Νταβέλης συναντά τον Κάφκα
Από το Μπέργκεν κατέβηκε με καράβι στο Αμβούργο κι από
‘κει διέσχισε τη Γερμανία με άμαξα ως τη Δρέσδη απ’ όπου έπλευσε με μπατώ τον
ποταμό Έλβα και τους παραποτάμους του κι έφτασε την ακόμα «μεσαιωνική»
πανέμορφη Πράγα. Πληροφορήθηκε πως το κυβερνητικό κόμμα του συντηρητικού χώρου (Δημοκρατικό
Κόμμα Πολιτών), παρά την πληθώρα νομοσχεδίων που κατά καιρούς συζητιόνταν στους
κόλπους του αλλά και στη Βουλή με πρωτοβουλία των κομμάτων της αντιπολίτευσης,
επέμενε να αρνείται την υιοθέτηση μορφών άμεσης δημοκρατίας θεωρώντας την
απειλή για την κυριαρχία του κοινοβουλευτισμού και ως εισβολή των μαζών στην
πολιτική σκηνή. Το 1996 το Κομμουνιστικό Κόμμα πρότεινε σχέδιο νόμου για την
πλήρη καθιέρωση της άμεσης δημοκρατίας σε όλα τα επίπεδο. Το Σοσιαλδημοκρατικό
Κόμμα πρότεινε σχέδιο νόμου με το οποίο θα προβλεπόταν δημοψήφισμα για την
ένταξη της χώρας σε διεθνείς οργανισμούς.
Ποτέ όμως δεν συγκεντρωνόταν ο απαιτούμενος αριθμός βουλευτών για την
ψήφισή τους.
Όμως, η νομοθεσία επιτρέπει σε τοπικό επίπεδο την
διενέργεια δημοψηφίσματος. Αυτή ψηφίστηκε την εποχή του Φόρουμ των Πολιτών
(1990-2) που αποτέλεσε τον κορμό της κυβέρνησης που προέκυψε από την «Βελούδινη
Επανάσταση» το Νοέμβριο 1989. Ακόμα υπήρχε η επιθυμία για διεύρυνση των
δημοκρατικών ελευθεριών, περισσότερη τοπική αυτονομία και συμμετοχή. Επιπλέον,
τα νέα πολιτικά κόμματα δεν διέθεταν ακόμη ισχυρές παρεμβατικές και οργανωτικές
δομές. Στη Σλοβακία ψηφίστηκε νωρίς νόμος και ακολούθησε η Τσεχία με το νόμο
για τους δήμους που υποχρέωνε τους πολίτες να κάνουν δημοψήφισμα αν ήθελαν να δημιουργήσουν νέο δήμο είτε από διάσπαση
προϋπάρχοντος δήμου είτε από μετατροπή δημοτικών διαμερίσματα σε δήμους.
Και το ταξίδι συνεχίζεται…
